'Making testing great again! Een pleidooi voor een cognitieve theorie van multimediale toetsen'

Lezing door prof. dr. Halszka Jarodzka

In het onderwijs- en het bedrijfsleven spelen uitkomsten, zoals toetsresultaten, een cruciale rol. Gebaseerd op deze uitkomsten worden levensbepalende beslissingen genomen over het slagen of zakken in een vak, het wel of niet behalen van een diploma en het wel of niet verkrijgen van een baan. Het is dus bijzonder belangrijk dat toetsen ook datgene toetsen, wat ze beloven te toetsen (dat toetsen valide zijn). Steeds meer toetsen worden digitaal aangeboden. Het gevolg is dat er ook meer, en meer verschillende multimedia worden ingezet. Dat biedt een grote kans om de betrouwbaarheid van toetsen te vergroten: de toetsopdrachten kunnen immers meer lijken op de opdrachten in het echte (bedrijfs-)leven (authentieke taken). Het nadeel is dat we tot nu toe te weinig weten over hoe je multimedia bij toetsen zou moeten inzetten om de meest betrouwbare uitkomsten te verkrijgen.

In mijn presentatie stel ik dat we bij toetsen niet alleen naar de uitkomsten moeten kijken, maar ook naar op de weg ernaartoe, naar de processen die ten grondslag liggen aan deze uitkomsten. Pas als we de processen goed begrijpen, kunnen we ze ondersteunen en uiteindelijk de uitkomsten versterken (dus meer valide maken).

Ten eerste stel ik een methode voor om deze processen te meten: de oogbewegingsregistratie oftewel eye tracking. Dit is een manier om de aandacht – dus de visuele en cognitieve processen – van een persoon objectief en in real time te meten. Ten tweede presenteer ik recent onderzoek waar we met behulp van eye tracking meer inzicht hebben gekregen in het effect van multimedia in digitale toetsen. Ik sluit af met een pleidooi voor het ontwikkelen van een theoretisch model voor de cognitieve verwerkingsmechanismen bij toetsen en van daaruit voortvloeiende richtlijnen voor het ontwerpen van multimediaal toetsmateriaal.