Hoofdstuk 4: Duurzame technologische ontwikkeling

Introductie

Naast een nieuwe, of op zijn minst aanvullende vorm van sturing bij duurzaamheidsvraagstukken, wordt ook veel verwacht van de alsmaar voortgaande technologische ontwikkeling. Technologische ontwikkeling kan een belangrijke rol spelen bij het dichterbij brengen van duurzame ontwikkeling. Daarvoor zullen ook op het gebied van de technologie grote veranderingen moeten plaatsvinden.

In dit hoofdstuk gaan we in op duurzame technologische ontwikkeling. Technologische verandering is een belangrijk onderdeel van duurzame ontwikkeling, mits geplaatst in de context van de structuur en cultuur van de samenleving (paragraaf 1). Bij de ontwikkeling van duurzame(re) technologieën kan een onderscheid worden gemaakt tussen korte-, middellange- en langetermijnperspectief. Op de lange termijn gaat het dan om technologische systeeminnovaties, fundamentele vernieuwingen van het productiesysteem (paragraaf 2). Vervolgens wordt ingegaan op de mogelijke consequenties van huidige beslissingen voor toekomstige ontwikkelingen (paragraaf 3). Daarna komen het verkennen van toekomstige ontwikkelingen en het formuleren van streefdoelen daarbij aan bod (paragraaf 4). Tenslotte worden de mogelijkheden geschetst om duurzame ontwikkeling systematisch aan te pakken (paragraaf 5). Dit wordt geïllustreerd aan de hand van een aanpak die gevolgd is in het interdepartementaal onderzoeksprogramma Duurzame Technologische Ontwikkeling (DTO-programma) waarmee de mogelijkheden voor noodzakelijke systeeminnovaties gericht kunnen worden onderzocht.

Leerdoelen

Na bestudering van dit hoofdstuk

• hebt u inzicht in de fasering van duurzame technologische ontwikkeling in de tijd, en de diverse soorten technologie die per fase een rol spelen
• bent u, in de context van een duurzame technologische ontwikkeling, bekend met de begrippen duurzame technologie, good-house-keeping, end-of pipemaatregel, milieugerichte productinnovatie, milieugerichte procesinnovatie, integraal ketenbeheer, en systeeminnovatie
• hebt u inzicht in de wijze waarop huidige beslissingen consequenties kunnen hebben voor toekomstige ontwikkelingen en bent u in deze context bekend met de begrippen consequentieperiode en inherente toekomstwaarde
• kunt u diverse soorten toekomstverkenningen typeren, en bent u bekend met de begrippen verkenning, prognose, projectie, speculatie, exploratief en normatief scenario
• hebt u inzicht in de wijze hoe op een systematische manier duurzame technologische ontwikkeling ingezet kan worden en in de rol van creativiteitsmethodieken hierin, en kunt u deze aanpak illustreren met het zogenoemde DTO-programma.

Verdere inhoud van hoofdstuk 4

Hoofdstuk 4 bestaat uit

• een leerkern. Hierin staan de leerstof en de opgaven;
• uitwerkingen van de opgaven in de leerkern.