Hoofdstuk 1: Duurzame ontwikkeling: van concept tot strategie

Introductie

In het huidige debat over milieuvraagstukken is 'duurzame ontwikkeling' niet meer weg te denken. Sinds de introductie en wereldwijde acceptatie van het begrip duurzame ontwikkeling eind jaren tachtig van de vorige eeuw is het begrip inmiddels doorgedrongen tot in alle hoeken en gaten van beleid en samenleving. Er wordt gesproken van duurzame energie, duurzaam bouwen, duurzaam hoger onderwijs, duurzaam beleggen, duurzame vakanties, duurzaam waterbeheer, duurzaam ruimtegebruik, duurzaam geproduceerde koffie, duurzaam hout, enzovoorts. Het streven naar duurzame ontwikkeling lijkt nauwelijks ter discussie te staan. Toch is er nog veel onduidelijkheid over het begrip en de mogelijke betekenis ervan als een strategie voor maatschappelijke verandering. Waar komt het begrip vandaan? Waarom werd het opeens zo populair? En wat wordt er eigenlijk mee bedoeld?

In dit hoofdstuk komt de opkomst en wereldwijde acceptatie van duurzame ontwikkeling als richtinggevend principe voor overheid en samenleving aan bod (paragraaf 1). Vervolgens wordt het veelzijdige karakter van dit complexe concept besproken waarbij ecologische, economische en sociaal-culturele aspecten voortdurend in onderlinge samenhang moeten worden beschouwd (paragraaf 2). Daarna wordt ingegaan op het maatschappelijk veranderingsproces richting duurzame ontwikkeling (paragraaf 3). Actoren zoals overheden, producenten, consumenten, non-gouvermentele organisaties, wetenschap, onderwijs, media en burgers komen daarbij aan bod (paragraaf 4). Afgerond wordt met enkele fundamentele vraagstukken voor het dichterbij brengen van duurzame ontwikkeling (paragraaf 5).

Leerdoelen

Na bestudering van dit hoofdstuk kunt u

• de opkomst en wereldwijde acceptatie van duurzame ontwikkeling globaal schetsen aan de hand van de 'mijlpalen': Limits to Growth, United Nations Conference on the Human Environment, Brundtland-rapport Our Common Future, United Nations Conference on Environment and Development, World Summit on Sustainable Development
• het multi-dimensionele karakter van duurzame ontwikkeling uiteen zetten aan de hand van de ecologische, economische en sociaal-culturele dimensie
• de Brundtland-definitie van duurzame ontwikkeling weergeven, en uitleggen waarom het streven naar duurzame ontwikkeling, naast objectieve kennis, vooral een kwestie is van normatieve keuzes en uitgangspunten
• uitleggen waarom westerse samenlevingen onduurzaam lijken te zijn en aangeven welke principes mogelijk richtinggevend zijn voor het streven naar een duurzame(re) samenleving
• de rol van de volgende actoren in het veranderingsproces richting duurzame ontwikkeling kort schetsen: overheden, producenten, consumenten, non-gouvermentele organisaties, onderwijs, media, burgers
• de volgende begrippen omschrijven: duurzaamheid, ontwikkeling, duurzame ontwikkeling, ecologische grenzen, maatschappelijke behoeften, onzekerheidsvraagstuk, ontwikkelingsvraagstuk, verdelingsvraagstuk.

Verdere inhoud van hoofdstuk 1

Hoofdstuk 1 bestaat uit

• een leerkern. Hierin staan de leerstof en de opgaven;
• uitwerkingen van de opgaven in de leerkern.