NW_OverOnsOnderzoek_16936_head_large.jpg

Bovenstroomse waterberging: potentie in natuur, heemkunde en historie

De extreme overmaat aan regenval - de 'waterbom' van Juli 2021 - maakte in één klap duidelijk hoe klimaatverandering, waterveiligheid en ruimtelijke economische inrichting met elkaar verbonden zijn. Niet alleen in het getroffen gebied (drielandenregio), maar ook in regio’s waar door klimaatverandering de kans toeneemt om door extreme regenval getroffen te worden. Experts concluderen op basis van de water systeem analyses van deze gebeurtenis in Vlaanderen (VVM, 2022) en Nederland (Deltares, 2023) dat een gewenst niveau van waterveiligheid alleen bereikt kan worden als de natuurlijke waterbergende werking van het bovenstrooms landschap herstelt wordt.

Waterbergende ingrepen lijkt nu nog voornamelijk plaats te vinden langs en in de beekdalen. Uit de analyse van Deltares, 2023 blijken de potentiele ingrepen daar niet voldoende om de gevolgen extreme regenval te mitigeren. Ook blijkt juist de afstroom uit de bovenstroomse gebieden voor 30% (op doorlatende lössbodem) tot 60% (op harde ondergrond, bijv bovenstrooms deel Geulvallei) bij te dragen aan de watermassa (debiet) in het beekdal. Het waterbergend vermogen van bovenstroomse gebieden is in het verleden vele malen hoger geweest door de aanwezigheid van bosgebieden en wetlands. Het is van belang om de potentie te kennen van wat bovenstrooms maximaal aan water kan worden vastgehouden en bergen, niet alleen als natuurlijke potentie, maar ook de ruimtelijk economische mogelijkheden. Sporen van deze verdwenen waterbergende natuurlijke oplossingen zijn terug te vinden in de bodems, in de ecologie en in de historische veldnamen en topografische kaarten. In dit onderzoek stellen we voor om deze potentie in kaart te brengen en ruimtelijk te modelleren (GIS) in samenwerking met heemkunde-verenigingen en andere natuurhistorische verenigingen. Op deze wijze lijkt het mogelijk de betrokkenheid van burgers en burgerinitiatieven in deze gebieden te versterken.

Contact: Jikke van Wijnen, Saskia Bisschops, Lisanne Groen en Angelique Lansu