Onderzoekers van de vakgroep Arbeids- en organisatiepsychologie van de OU onderzochten samen met internationale collega’s van andere universiteiten het effect van baanonzekerheid op het leergedrag van werknemers. Ze selecteerden een representatieve groep van Nederlandse werknemers die gedurende een jaar op drie momenten een aantal vragenlijsten kreeg voorgelegd. Uiteindelijk hebben 1.366 mensen de vragenlijst op de drie meetmomenten ingevuld.

Baanonzekerheid ontwikkelt zich in de tijd

De baanonzekerheid bleef gedurende dat jaar natuurlijk niet voor iedereen hetzelfde, maar ontwikkelde zich vaak gedurende de tijd. De onderzoekers zagen dat baanonzekerheid grofweg vijf verschillende trajecten bleek te volgen. Zo kon de baanonzekerheid stabiel en laag zijn, stabiel en hoog, afnemend, toenemend of gemiddeld.

Minder vertrouwen in de eigen competenties

De mate van baanonzekerheid bleek samen te hangen met de mate waarin mensen zichzelf in staat achten om hun werk goed te doen. Hoe meer baanonzekerheid, hoe minder vertrouwen men had in de eigen bekwaamheid en competenties. Dat is een belangrijke eerste stap voor leergedrag, dus de onderzoekers vermoeden dat deze mensen ook minder geneigd zullen zijn om te leren en zich verder te ontwikkelen in hun werk. De zorgelijke situatie van deze medewerkers kan daardoor verder verergeren.

Kwetsbare groepen lijken te stagneren

Opvallend was dat vertrouwen in de eigen bekwaamheid niet altijd gelijke tred hield met de ontwikkeling van baanonzekerheid. Bij mensen die vanaf het begin van het onderzoek al weinig baanonzekerheid ervaren, nam het vertrouwen in de eigen bekwaamheid vaak toe gedurende de tijd. Groepen die een goede uitgangspositie hadden, werden dus steeds zelfverzekerder. Kwetsbare groepen met veel baanonzekerheid lijken daarentegen juist te stagneren: ook als hun onzekerheid over hun baan afnam, ontwikkelden ze niet meer zelfvertrouwen in hun werk.

Negatieve gevolgen van baanonzekerheid verzachten

Mensen die zich weinig zorgen maken over hun baanzekerheid, zijn mogelijk eerder geneigd om energie te steken in hun eigen ontwikkeling. Daardoor zijn ze ook beter toegerust voor eventuele ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en kunnen ze hun positie verder verbeteren. Mensen die bang zijn dat hun baan zal veranderen of verdwijnen zullen zichzelf mogelijk ook minder ontwikkelen en daardoor juist kwetsbaarder zijn voor uitdagingen in de organisatie en op de arbeidsmarkt. De onderzoekers denken dat de resultaten van het onderzoek belangrijk zijn om organisaties te helpen de negatieve gevolgen van baanonzekerheid te helpen verzachten.

Het onderzoek  'Hit by a double whammy? Trajectories of perceived quantitative and qualitative job insecurity in relation to work-related learning aspects' van A. Van Hootegem, I. Nikolova, J. van Ruysseveldt, K. van Dam en H. de Witte werd gepubliceerd in het European Journal of Work and Organizational Psychology.