Onderzoek naar behandeling angststoornissen en vermijdingsgedrag
Juist vermijdingsgedrag leidt tot problemen in dagelijks leven
Angststoornissen worden gekenmerkt door excessieve angst en door vermijdingsgedrag. Eerder onderzoek richtte zich voornamelijk op angststoornissen en de ontwikkeling daarvan, maar veel minder op vermijdingsgedrag. 'Dat is eigenlijk gek, want juist dat vermijdingsgedrag leidt ertoe dat personen met een angststoornis zoveel kosten en problemen in het dagelijks leven ervaren. Ze verliezen vrienden, soms zelfs hun werk. Er zijn wel studies gedaan naar vermijdingsgedrag, maar die versimpelen het gedrag in grote mate', aldus de promovenda.
Angst en vermijding breiden zich uit
Angst en vermijding in het dagelijks leven is complex. Angst ontstaat vaak door een traumatische ervaring. In de loop van de tijd breidt die angst, maar ook vermijding, zich uit tot allerlei andere situaties. 'Iemand is bijvoorbeeld een keer gebeten door een hond. Hij wordt bang voor die specifieke hond, vervolgens voor alle honden, hij vermijdt situaties waar honden kunnen zijn, en op den duur durft hij misschien zelfs zijn huis niet meer uit.' Iemand met een angststoornis vermijdt dus de situatie waarin de angst is ontstaan (die specifieke hond) en dat kan uitgroeien tot vermijding van alle plaatsen buiten het eigen huis waar hij een hond kan tegenkomen.
Virtual reality en escape rooms
Anke Lemmens wilde met haar onderzoek meer inzicht krijgen in de mechanismen die bijdragen aan de ontwikkeling, instandhouding en generalisatie (uitbreiding) van angst en vermijding. Ze kijkt in haar onderzoek zowel naar vermijdingsgedrag als naar de kosten van dat gedrag. Om vermijding te meten maakte ze gebruik van nieuwe methodes die zo goed mogelijk de werkelijkheid probeerden na te bootsen. Ze werkte onder andere met virtual reality en virtuele escape rooms.
Vermijdingskosten van groot belang
In haar experimenten wordt duidelijk dat vermijdingskosten een grote rol spelen. Hoe hoger de kosten van vermijdingsgedrag, hoe minder vermijdingsgedrag mensen vertonen. Tegelijk zie je ook dat vermijdingsgedrag de angst in stand houdt: naarmate mensen de onaangename situatie minder vermijden, worden ze er ook minder bang voor. Lemmens pleit er dan ook voor om in het onderzoek, maar ook in de klinische praktijk meer aandacht te hebben voor vermijdingsgedrag en de kosten ervan. In gedragstherapie moet de focus dus niet uitsluitend liggen op het uitdoven van angst, maar ook op het tegengaan van vermijdingsgedrag, bijvoorbeeld door het goed in kaart brengen van de kosten van vermijding en wat het iemand zou opleveren als er niet meer vermeden wordt of door het bewust maken van generalisatie van angst en vermijding en de kosten daarvan.
Bekijk de opname van de verdediging.*
Lees het proefschrift: Lemmens, A. I. A. (2022) Rethinking avoidance: new ways of investigating the development, maintenance, and generalization of fear and avoidance behaviors. Maastricht University. https://doi.org/10.26481/dis.20221222al.
* Deze link is niet meer beschikbaar.
