null Caroline Drieënhuizen over 'roofkunst' op zolder en de Javamens

CW_Roofkunst_CarolineDrieenhuizen_20505_head_large.jpg
Caroline Drieënhuizen over 'roofkunst' op zolder en de Javamens
De regering van Indonesië vraagt van Nederland de resten van de zogenoemde 'Javamens'. De collectie fossiele resten van een van de vroegste mensensoorten wordt op dit moment tentoongesteld in Naturalis. Omdat de Javamens tijdens de koloniale tijd werd meegenomen beschouwt Indonesië het als roofgoed. Roofkunst staat op dit moment wereldwijd groot in de belangstelling. Musea staan onder grote druk om de herkomst van koloniale objecten te achterhalen. En hoe zit het eigenlijk met particuliere bezittingen? Caroline Drieënhuizen, universitair docent cultuurgeschiedenis aan de Open Universiteit en historica gespecialiseerd in de geschiedenis van koloniaal Indonesië en koloniale collecties, werd door zowel NPO Radio 1 als Trouw geïnterviewd deze week. Ook schreef zij, samen met drie andere collega’s, een opiniestuk dat in de Volkskrant verscheen.

Javamens

Het Leidse museum Naturalis, waar een tentoonstelling is ingericht rondom de Javamens, moet de stukken afstaan, wat Indonesië betreft. Een terecht verzoek vindt Drieënhuizen. In een debat in het NPO Radio 1 programma Dit is de dag, vertelt zij dat Indonesië in 1951 al een verzoek heeft gedaan om de Javamens terug te geven. De Nederlandse politiek heeft destijds alles op alles gezet om teruggave te voorkomen. De historica legt uit dat de fossiele resten zijn verworven tijdens het koloniale bestel, binnen een context van systematische ongelijkheid, onderdrukking en racisme. Het enige wat we volgens haar doen met teruggeven is een klein beetje herstel van het onrecht.

Caroline Drieënhuizen praat in de microfoon van NPO Radio 1
Caroline Drieënhuizen tijdens het NPO Radio 1 programma Dit is de dag

Roofkunst op zolder

Naast de koloniale objecten die in musea worden tentoongesteld, zoals de Javamens, zijn veel van deze objecten in het bezit van particulieren. Drieënhuizen legt in het artikel 'Heeft u soms roofkunst op zolder?' in Trouw uit dat het meestal onduidelijk is of objecten als batik en krissen het predicaat 'roofkunst' verdienen. De definitie van roofkunst blijft namelijk vaag. 'Vaak hebben we het over militaire buit, voorwerpen die zijn geroofd tijdens wat we de militaire expedities in Indonesië zijn gaan noemen. Maar dat hoeft niet per se. Als dingen werden geschonken, gekocht of geruild, gebeurde dat in een koloniale context, met ongelijke machtsverhoudingen. Ook dan kun je je dus afvragen: hoe vrijwillig deed de eigenaar afstand van zijn bezit?' zegt Drieënhuizen.