Academisch leerkracht Lisa Reinders

In september 2024 start bij de Open Universiteit de nieuwe bachelor Lerarenopleiding. De academische leerkracht is nog niet rijk vertegenwoordigd in het (basis)onderwijs, terwijl het een waardevolle aanvulling is voor scholen. Daarnaast is het ook voor de leerkracht heel waardevol, vanwege de vergrote loopbaankansen en de verdieping van het vak. We spraken met academische leerkracht Lisa Reinders uit Maastricht. Wat maakt een academische leerkracht nu anders dan een 'gewone' leerkracht?

Lisa vertelt: 'Al van jongs af aan wist ik: ik wil juf worden. Of leerkracht, zoals we het nu noemen. Na het gymnasium zat ik met de vraag: met welke opleiding laat ik mijn wens uitkomen? Op dat moment was er alleen de Pabo als lerarenopleiding. Ik nam een tussenjaar en in die tijd kwam ik achter het bestaan van een academische lerarenopleiding die startte in Utrecht. Een combinatie van de Pabo (hbo) en Onderwijskunde (universitair). Dat was precies wat ik zocht!

Leerkracht is een complex beroep

De combinatie van deze twee opleidingen was destijds nieuw en voor Lisa een schot in de roos. Ze kon de praktische kant van de Pabo combineren met de theoretische verdieping aan de universiteit. Want, zo stelt Lisa: 'Als leerkracht is die praktische kant onmisbaar. De eerste jaren maak je veel vlieguren om het vak van leerkracht in de vingers te krijgen en om het écht te begrijpen. Beide studierichtingen versterken elkaar. Zoals een professor ooit zei: op de Pabo leer je 'Doe ik het goed?' en met onderwijskunde maak je vervolgens de verdieping: 'Doe ik er goed aan?' Na haar afstuderen en met twee diploma’s op zak, ging Lisa aan de slag in het reguliere basisonderwijs. Ze deed ervaring en kennis op en ontdekte al doende hoe het vak van leerkracht in elkaar steekt.

Verdieping als leerkracht

Niet veel later ontdekte Lisa dat ze affiniteit had met het speciaal onderwijs. Ze verdiepte zich steeds meer in overkoepelende zaken zoals beleid en onderwijsontwikkeling. 'Ik begon er ook een mening over te vormen. De academische kant van het onderwijs was nog erg onbekend. Ik kreeg vaak de vraag: 'Wil je dan directeur worden?' Nee, dat wilde ik niet. Ik wilde juist méér doen met de vaardigheden die ik tijdens mijn studie Onderwijskunde had opgedaan. Analyseren, onderzoeken, het grotere geheel bekijken: daar lag mijn interesse. Dus ben ik in de coronaperiode een master Onderwijswetenschappen gaan volgen. Voor de masterstage die daarbij hoorde kreeg ik de kans om een project tussen zorg en onderwijs te doen binnen mijn eigen school. Dat maakte duidelijk wat de aanvullende waarde van een academische leerkracht is.'

Verbinding tussen zorg en school

Lisa hield zich vervolgens bezig met de implementatie, coördinatie en evaluatie van dit project. Dat begon met het integreren van zorg en onderwijs door de fulltime aanwezigheid van zorgcollega’s op school. Kennismaken en afspraken maken leiden tot een concreet aanbod. Lisa is aanspreekpunt voor leerkrachten en zorgcollega's. Ze legt verbindingen, monitort de voortgang en bewaakt de doelen. Ook bij de afstemming met het bestuur, de gemeente en zorgaanbieders is Lisa betrokken, net als bij het jaarlijks tijdig (her)aanvragen van subsidies. Tot slot levert Lisa met haar collega's per schooljaar een tussen- en eindevaluatie aan bij de gemeente. Ze zorgt voor doorlopende dataverzameling om de gestelde doelen uit de aanvraag te evalueren. Ontwikkelpunten uit deze evaluatie pakken ze op voor doorontwikkeling.

Evidence informed werken

Deze vorm van evidence informed werken trok ook de aandacht van haar directie en het bestuur van Stichting MosaLira, waar haar school onder valt. 'De waarde van mijn academische achtergrond zit echt in de onderzoeksvaardigheden. Hoe laat je een project slagen, van aanpak tot monitoren? Er was nog geen functie waarin iemand dat intern oppakte en uitvoerde. Vaak was het de IB'er die de zorgtaken op zich pakte of de directie die organisatiezaken beheerde. Nu konden we door onderzoeksresultaten, zoals de evaluaties uit het genoemde zorgproject, aantoonbaar maken of iets wel of niet werkt, op basis van wetenschappelijk bewijs. Hierdoor kunnen we nu gemiddeld twee projecten per jaar oppakken en blijven we als school in ontwikkeling. Een ander voorbeeld van de waarde van een academische leerkracht is een project binnen het regulier basisonderwijs waar ik praktijkonderzoek heb gedaan naar succesvolle interventies binnen het leesonderwijs. Dat rol ik nu uit in de praktijk.'

Hybride leerkracht

Lisa staat momenteel een dag voor de klas en besteedt vier dagen aan onderwijskundige taken. 'Ik heb het idee dat ik iets kan bijdragen aan de schoolontwikkeling. Ik ben een soort kwaliteitscoördinator geworden. Ik doe zowel school-overstijgende als interne projecten. Ik leg verbindingen en dat is heel waardevol. Het is overigens niet zo dat een academische leerkracht beter lesgeeft. Het is de analytische en onderzoekende blik die er toegevoegde waarde aan geeft.'

Krachtige combinatie

Ook voor haar collega’s werkt deze combinatie goed: 'Het is heel krachtig, de ene dag zit ik in een adviserende rol en coach en help ik collega’s, de andere dag sta ik zelf voor de groep. Daardoor weten collega’s ook dat ik weet waar ik het over heb en dat zorgt weer voor verbinding. Zo groeien we samen in onze rol als leerkracht.'

Als zij-instromer aan de slag als leerkracht

Zeker voor zij-instromers is de bachelor Lerarenopleiding interessant, want die hebben vaak al de nodige ervaring opgedaan, die binnen het onderwijs van hele grote waarde kan zijn. Denk aan bepaalde communicatieve of commerciële vaardigheden, die weer een frisse blik en invalshoek meebrengen.

Ontwikkelingen bijbenen

Als voorzitter van de Beroepsvereniging voor Academici in het Basisonderwijs (BAB) ziet Lisa dat er momenteel veel landelijke organen zijn en dat er een hoop initiatieven en ontwikkelingen voorbij komen. 'Er wordt van alles ontwikkeld, bedacht en ingevoerd. Maar: de leerkrachten moeten het wel doen, in hun al drukke werk, iedere dag opnieuw. Enerzijds zijn we als academische leerkrachten dus bezig met het bijbenen van alle ontwikkelingen en om steeds te kijken wat past bij de generatie kinderen. Aan de andere kant monitoren we de leerkrachtvaardigheden en kijken we waar we op kunnen anticiperen. Zo vermijden we zoveel mogelijk ad hoc.'

Uiteindelijk draait het om de leerlingen

Op school draait het natuurlijk vooral om de leerlingen. Wat is voor hen de waarde van een academische leerkracht? 'Doordat je kunt uitzoomen en kunt overzien, kun je ook snel schakelen op maatwerk voor de kinderen en waar ze behoefte aan hebben. Uiteindelijk draait het erom om de kinderen met goede sociale en emotionele vaardigheden en tegelijkertijd goed gecijferd en geletterd van school te laten komen, zodat ze zichzelf kunnen voorzien in de maatschappij.'

Lisa Reinders

Tekst: Bregje Pieters-Boer
Fotografie: MosaLira / Jean-Pierre Geusens