Promotie: Informeel leren en probleemoplossing bij docenten

Algemeen geaccepteerd…

Het idee dat problemen oplossen het belangrijkste leermechanisme is bij informeel leren wordt breed geaccepteerd. Vyara Dimitrova testte die vooronderstelling bij een groep Bulgaarse docenten tweede- en vreemde talen. In vijf deelstudies onderzocht ze hoe deze docenten in de alledaagse praktijk problemen oplossen en of zij daar ook informeel van leren en hun gedrag veranderen. Bovendien onderzocht ze de ideeën die deze docenten hebben over hun vak, over informeel leren en problemen oplossen. Dat deed ze in zeer informele en ongestructureerde leersituaties, namelijk in hun eigen lessen.

… weinig waarschijnlijk

Dimitrova concludeerde op basis van haar studies dat het niet erg waarschijnlijk is dat docenten informeel leren van probleemoplossing in de klas. Zij zijn opgeleid om les te geven en leerlingen te doen leren. Als het klopt dat ze bij het oplossen van problemen in hun klas ontdekkenderwijs hun kennis en vaardigheden vergroten, dan zou hun gedrag door de tijd heen moeten veranderen. In de praktijk gebeurde dat niet of nauwelijks. Haar conclusie is dat in de alledaagse praktijk het problemen oplossen in de klas weinig verband houdt met informeel leren.

Wat gebeurt er dan wel?

Dimitrova stelde vast dat het gedrag van de docent en veranderingen in dat gedrag, vooral worden bepaald door hun mening over wat belangrijk is. Vinden zij bijvoorbeeld het aanleren van grammatica belangrijk, dan bepaalt dat hoe ze met de leerlingen en met eventuele problemen omgaan. Niet 'hoe geef ik beter les'. Die houding van leraren belemmerde zelfs vaak het informele leren en vormden een belemmering bij het lesgeven, bijvoorbeeld als het gaat om het stellen van expliciete leerdoelen voor de leerlingen.

Vijf deelstudies

Dimitrova baseerde haar conclusies op vijf deelstudies. De eerste studie keek naar de probleemoplossingsvaardigheden van leraren met verschillende niveaus van doceerervaring om te zien of er structurele en specifieke verschillen waren. De tweede studie ging dieper in op mogelijke verschillen door te onderzoeken welke situaties leraren ontevreden maakten. (Ontevredenheid zet immers vaak het probleemoplossingsproces in gang). De derde studie identificeerde welke factoren grote belemmeringen vormden bij het oplossen van problemen. De vierde onderzocht de relatie tussen de houding van leraren ten opzichte van lesgeven (hier in grammatica) en hun onderliggende overtuigingen. De laatste onderzocht of deze houdingen voorspelden hoe vaak leraren expliciete leerdoelen stelden.

Postume promotie Vyara Dimitrova

Op vrijdag 24 mei 2024 om 13.30 uur vindt de postume promotieplechtigheid plaats van Vyara Dimitrova (1976 - 2024, Sofia, Bulgarije), promovenda bij de faculteit Onderwijswetenschappen. Haar proefschrift is getiteld 'The relationship between problem solving and informal learning. How does expertise acquisition occur when teaching second and foreign languages?'. De promotores zijn prof. em. dr. P.A. Kirschner (Open Universiteit) en prof. dr. S. McKenney (Universiteit Twente). Het is voor het eerst dat er bij de Open Universiteit een postume promotie plaatsvindt. De plechtigheid is live te volgen via ou.nl/live.