Verantwoord ondernemen helpt de wereld én aandeelhouders echt vooruit
'Onderzoek echt, als je onderzoekt.' Hoogleraar Finance aan de London Business School Alex Edmans kan het niet genoeg benadrukken. 'Mensen geloven graag wat ze willen geloven. Dat maakt dat ze vooral openstaan voor dat wat hun bestaande opvattingen bevestigt.' In het post-truth-tijdperk laten publiek, pers en politiek zich relatief gemakkelijk in die fuik lokken, vindt de hoogleraar. Ook voor de wetenschap ligt dat gevaar op de loer, terwijl die juist de taak heeft om met gedegen studies de feiten boven tafel te krijgen.
Analyse top 100 werkgevers
Over feiten versus fictie gesproken: lange tijd stond in de financiële wereld het maximaliseren van de aandeelhouderswaarde hoog in het vaandel. Duurzame financiering werd meestal weggehoond. Het stond gelijk aan zweverigheid en bomen knuffelen. Wat ook niet hielp, was dat onderzoek dat de standpunten van deze laatstgenoemde groep onderschreef, vaak naar de gewenste antwoorden toewerkte. Edmans koos daarentegen voor écht onderzoeken. Hij kwam met resultaten die zowel de voorstanders van maximale aandeelhouderswaarde als die van een duurzamere aanpak tevreden zouden stellen. Daarvoor analyseerde hij de honderd beste werkgevers van de Verenigde Staten. De hoogleraar ontdekte dat zij de afgelopen jaren gemiddeld 2,3 tot 3,8 procent per jaar meer aandeelhouderswaarde creëerden dan hun concurrenten. Opgeteld gaat het over die hele periode om een verbeterde prestatie van 89 tot 184 procent.
Groei van de taart door duurzaam ondernemen
Welke conclusies kunnen we hieruit trekken? Edmans: 'Dat meer winst niet een bitter gevecht is om stukken van dezelfde taart. Het oude idee is dat de waarde voor de aandeelhouders alleen kan toenemen door minder belasting te betalen of lagere lonen uit te keren. Op die manier blijft er meer taart voor hen over. Maar die instelling kan zelfs tegen je werken, bijvoorbeeld doordat personeel massaal vertrekt. Bovendien: duurzaam ondernemen kan de taart juist laten groeien. Personeel dat goed wordt behandeld, is namelijk tevredener en gaat geïnspireerder aan de slag. Daardoor komt er meer en beter werk uit hun handen.' Edmans bestrijdt dat elk soort groei schadelijk is. 'Groei is niet per definitie meer spullen, meer vervuiling. Economische groei kan net zo goed ontstaan door andere productiemethoden, milieutechnische verbeteringen, een einde aan het lijden van dieren of beter onderwijs.'
Edmans' eigenzinnige bijdragen
Edmans ontving in 2023 tijdens de 39ste Dies Natalis van de Open Universiteit een eredoctoraat. De Open Universiteit looft Edmans bij de toekenning van het eredoctoraat - zijn eerste - voor zijn eigenzinnige bijdragen over doelgericht ondernemen en besturen, duurzaam investeren en gedragseconomie. Daarnaast prijst de universiteit de inspanningen van de Brit om zijn kennis met zoveel mogelijk mensen te delen. Hij probeert een brug te slaan tussen de wetenschap en het grote publiek. TED-talks lijken hem even gemakkelijk af te gaan als het toespreken van het Britse parlement en het World Economic Forum in Davos. Met zijn publieke optredens hoopt Edmans dat zijn boodschap over het op verantwoorde wijze laten groeien van de taart een breed publiek bereikt.
Feiten horen het te winnen van aannames
De hoogleraar houdt van het rationele van wetenschap. Blijf met beide benen op de grond staan, luidt zijn motto. Net als: feiten horen het te winnen van aannames. Onderzoek alles en behoud het juiste. 'Ik blijf bij voorkeur weg bij de hyperbolen en de dramatiek. De werkelijkheid is nu eenmaal vaak minder extreem en opwindend - maar toch interessant genoeg. Te mooie verhalen zijn vaak valkuilen. Theranos, het bedrijf van de Amerikaanse Elizabeth Holmes, was op een zeker moment miljarden waard. Ze had zogenaamd een bloedtest uitgevonden die met één vingerprik van alles kon aantonen. Dat alles geïnspireerd en gemotiveerd door het overlijden van haar oom aan kanker. Iedereen wilde daarin geloven. Dat maakte haar zeer vermogend, maar het bleek één grote fraude te zijn.'
Zelf zat Edmans al jong op het spoor van economie en financiën. 'Je specialiseert je in Engeland in een vrij vroeg stadium. Wat ik mooi vind aan die onderzoeksterreinen, is dat er ruimte voor discussie is. Iets is niet A of B. Theorieën leggen een basis voor die discussie. Zo kun je beargumenteren dat de belastingen omlaag moeten, maar evengoed beargumenteren dat ze omhoog moeten en daar een levendig debat over voeren.'
Rector magnifcus prof. dr. Theo Bastiaens en prof. dr. Alex Edmans
Kahneman inspirator
Onderzoek van anderen inspireert Edmans voortdurend en zet hem aan tot denken. Gevraagd naar één groot voorbeeld in de wetenschap noemt hij de Israëlische psycholoog Daniel Kahneman, die in 2002 de Nobelprijs voor de Economie won. 'Hij was een van de grondleggers van de gedragseconomie. Hij toonde op zeer overtuigende wijze en gedegen onderbouwd aan dat mensen niet alleen rationeel maar ook irrationeel keuzes maken. Dat was voor die tijd een revolutionaire gedachte, omdat men er in het algemeen nog van uitging dat economische beslissingen voortkwamen uit volkomen rationele afwegingen.'
Kahneman dwingt ook om een andere reden respect af bij Edmans: 'Hij verwerkte al zijn onderzoeksresultaten in Ons feilbare denken, een zeer leesbaar boek dat uitgroeide tot een bestseller en een breed publiek bereikte. Dat is wat ik ook probeer met een deel van mijn publicaties en met TED-talks. Daarbij maak ik graag gebruik van anekdotes. Verhalen blijven nu eenmaal beter hangen dan statistieken. Maar de anekdotes zijn altijd van secundair belang. Als dat wat je te zeggen hebt als wetenschapper niet stoelt op bewijzen, betekent het weinig.'
Over Alex Edmans
Prof. dr. Alex Edmans is hoogleraar Finance aan de London Business School. Hij volgde een bachelor Economics and Management aan de Universiteit van Oxford en behaalde zijn PhD aan het Massachusetts Institute of Technology. Sinds 2022 is Edmans directeur van de American Finance Association, in datzelfde jaar werd hij ook bestuurder bij The Investor Forum. Van januari 2017 tot december 2022 was hij hoofdredacteur van de Review of Finance, het belangrijkste tijdschrift op financieel vlak in Europa. In 2024 verscheen zijn boek May Contain Lies over misinformatie.
Tekst: Paul van der Steen
Foto’s: Laurent Stevens en Sanne Linssen