Onderzoek: de gezondheid en het welbevinden van de Zuid-Limburgse mbo-student

In gesprek

Swagerman en haar collega-onderzoekers vroegen eind 2023 aan zo’n 1500 mbo-studenten een vragenlijst in te vullen met vragen over hun leefstijl, gezondheid en welbevinden. Dat gebeurde tijdens een lesuur op school, begeleid door een docent. Daarnaast gingen ze met bijna 50 studenten in gesprek. Swagerman: 'We spraken onder andere over wat nu een gezonde leefstijl is, wat zij nodig hebben om zich beter in hun vel te voelen en hoe zij zichzelf in de maatschappij zien.'

Gezond en gelukkig

Bijna twee derde van de mbo-studenten ervaart de eigen gezondheid als goed. Uit de gesprekken blijkt dat studenten gezondheid breed zien: mentale, sociale en fysieke gezondheid spelen allemaal een rol in de ervaren gezondheid. Slaap en je uitgerust voelen zijn daarop geen uitzondering. Een meerderheid voelt zich meestal gelukkig. Maar als je verder inzoomt op onderwerpen als leefstijl, psychische klachten en stress, wordt het beeld wat genuanceerder.

Roken, vapen en bewegen

In de resultaten is te zien dat het met een aantal leefstijlfactoren zoals roken, vapen en bewegen niet goed gaat. Ongeveer een kwart van de studenten rookt. Bij de groep van 16-18 komt vapen vaker voor. Slechts een kwart van de studenten voldoet aan de beweegnorm. Swagerman: 'Op het gebied van leefstijl valt dus nog wel winst te behalen.'

Werken en schulden

Naast roken, bewegen en slapen is 'actief zijn in de vrije tijd' een leefstijlfactor die bijdraagt aan een goede gezondheid. Ruim een derde van de studenten is echter niet actief bij een vereniging of organisatie. Daar staat tegenover dat vier op de vijf studenten een betaalde baan heeft naast de studie. Dan blijft er natuurlijk minder vrije tijd over. Hoewel het merendeel van de studenten dus werkt, heeft toch bijna de helft heeft moeite met rondkomen. Iets minder dan 1 op de 10 studenten heeft schulden.

Psychische klachten en stress

Ongeveer de helft van de studenten ervaart stress en een derde ervaart prestatiedruk. Steeds meer jongeren voelen zich eenzaam. Ook jongeren die een groot sociaal netwerk hebben, kunnen zich eenzaam voelen. Gevoelens van eenzaamheid kunnen onder andere voortkomen uit een negatief zelfbeeld, zich onbegrepen voelen, weinig sociale vaardigheden of een moeizame thuissituatie. Een aanzienlijk deel, 41%, van de studenten heeft te maken met psychische klachten. Studenten kunnen meestal bij iemand terecht, meestal familie of vrienden. Tegelijkertijd is er een sterke behoefte aan een luisterend oor, ook op school. Het is belangrijk voor studenten om zich gezien en gehoord te voelen.

Leefstijl en mentale gezondheid hand in hand

Voor veel studenten gaan leefstijl en mentale gezondheid hand in hand. Goed in je vel zitten is een vereiste om goed voor jezelf te kunnen zorgen en daarmee een goede leefstijl te behouden en omgekeerd. Swagerman: 'Wat op mij veel indruk maakte, waren de interviews waarin studenten zich kwetsbaar durfden op te stellen en openhartig deelden over het onderwerp mentale gezondheid. Daarnaast raakte het me tijdens de gesprekken te horen hoe veerkrachtig sommige studenten zijn, hoe ze na moeilijke situaties weer hun weg wisten te vinden.'

Nieuw onderzoek: meedoen?

Swagerman is inmiddels aan de slag met een nieuw onderzoek. Daarin kijkt ze naar de samenhang tussen leefstijl en mentaal welbevinden bij mbo-studenten. Het eerst meetmoment is gepland voor oktober 2024. Meer informatie is te vinden in deze projectflyer.
Werk je in het mbo (in Zuid-Limburg of ergens anders) en wil je meedoen met jouw school? 
Neem dan contact op met sifra.swagerman@ou.nl. 

MBO monitor

De MBO monitor is opgezet vanuit de GGD Zuid-Limburg, waarbij Swagerman nauw samenwerkte met de GGD in het kader van dit onderzoek. Het was de eerste keer dat een dergelijk onderzoek onder mbo-studenten werd uitgevoerd. Het onderzoek werd gedaan bij studenten van het VISTA college. (Zo’n 92% van alle mbo-studenten in Zuid-Limburg volgt onderwijs aan het VISTA college.) De resultaten van de vragenlijst en de gesprekken zijn gebundeld in de rapportage MBO monitor 2023. De auteurs van het rapport zijn Gwenda Engels en Femke Hamers (GGD-Zuid Limburg) en Sifra Swagerman (Open Universiteit).