Naasten van kankerpatiënten ervaren vaak veel druk en krijgen soms te maken met psychische klachten als somberheid, angst en eenzaamheid. Volgens GGZ-richtlijnen moet de geestelijke gezondheid van mantelzorgers dan ook goed gemonitord worden, maar in de praktijk gebeurt dit niet altijd consequent.

Psychologie-masterstudente Karin Janssen wilde weten wat ervoor zorgt dat sommigen van hen beter op de been blijven dan anderen, ook als ze dezelfde belasting ervaren. Onder begeleiding van hoofdonderzoeker dr. Jennifer Reijnders ondervroeg ze meer dan honderd naasten van mensen die kanker hadden of hadden gehad, zoals partners, (schoon)ouders, (schoon)broers en -zussen, kinderen, vrienden en buren.

De meeste deelnemers aan het onderzoek kregen geen (psychologische) ondersteuning, en vonden dat prima. Maar van de mensen die wel ondersteuning kregen, gaven verreweg de meeste aan dat dat niet voldoende was. Dertien procent van de deelnemers zei bovendien behoefte te hebben aan ondersteuning maar die helemaal niet te krijgen.

Mindfulness- en compassievaardigheden

Wat zorgt er nu voor dat de ene naaste meer psychische klachten ervaart dan de ander? De onderzoekers keken daarvoor naar de mate waarin ze mindfulness en zelfcompassie konden toepassen. Het was al bekend dat mensen met meer mindfulness- of zelfcompassie-vaardigheden vaak zelf minder klachten, en een sterker gevoel van welzijn ervaren.
Mindfulness wordt gedefinieerd als doelbewust, in het huidige moment en zonder oordeel opmerken wat er gaande is. Zelfcompassie gaat meer over vriendelijk voor jezelf zijn in moeilijke omstandigheden. Naasten met meer mindfulness-vaardigheden bleken inderdaad minder last te hebben van psychische klachten, ondanks de belasting die ze ervaren. Of dat ook geldt voor zelfcompassie kwam uit het onderzoek niet naar voren.

De onderzoekers vermoeden dat naasten van kankerpatiënten gebaat zouden kunnen zijn bij mindfulnessoefeningen. Ze denken dat het zinvol is om dit in de toekomst verder te onderzoeken. Bovendien vinden ze dat meer werk gemaakt moet worden van het monitoren van het psychisch welbevinden van naasten, zodat klachten voorkomen of vroegtijdig aangepakt kunnen worden.

Meer informatie

Heb je vragen over dit onderzoek of wil je meer weten? Onderzoekster Karin Janssen en hoofdonderzoeker dr. Jennifer Reijnders zijn te bereiken via jennifer.reijnders@ou.nl.