Zijn grammaticalessen voor kleuters een goed idee?

Goed voorbeeld thuis

Een taal leren gaat de meeste kinderen goed af. Ouders helpen hun kind door korte zinnen en eenvoudige woorden te gebruiken. Om hun taal verder op het kind af te stemmen herhalen ze vaker en gebruiken ze zelfstandige naamwoorden als 'mama' in plaats van persoonlijke voornaamwoorden als 'ik'. Deze manier van praten noemen we motherese. Met een goed aanbod leren kinderen een taal ogenschijnlijk vanzelf. Maar dat betekent niet dat dit geheel onbewust gebeurt. Kinderen kunnen de regels niet uitleggen, maar ze weten misschien wel dat ze bestaan. Het onderzoek in Amsterdam wil dit bewustzijn over taal nader bestuderen.

Op school leer je veel taal

Zelfs de allereerste zinnen van twee woorden waar een 2-jarige mee begint, worden al beïnvloed door basale grammaticaregels. Gemiddeld gaat een Nederlands kind van vier naar school met kennis van 3.000 woorden die het al combineert tot langere zinnen. Een juf stemt haar taalgebruik af op het niveau in de klas. Zo gaat bij een kleuter die thuis dezelfde taal spreekt als op school het leren van woorden en grammatica op natuurlijke wijze verder. Rond het zevende jaar heeft een kind veel taalregels al onder de knie.

Bijgespijkerd

Een kind dat thuis onvoldoende woorden of regels van de taal op school heeft kunnen leren, blijft vaak achter in die ontwikkeling. De vraag rijst of deze kinderen met uitleg van de taalregels deze sneller oppikken. Een kleuter die thuis weinig van de taal op school hoort zou hier misschien baat bij kunnen hebben. Sybren Spit test de effecten van uitleg bij groepen kleuters. De resultaten zijn nog niet eenduidig: 'We vragen kleuters het juiste plaatje bij een zin te kiezen. Degenen die uitleg hebben gehad kijken sneller naar het juiste plaatje, maar geven gek genoeg ook vaker het verkeerde antwoord. Grammaticalessen lijken dus ook voor enige twijfel te zorgen.'

Beter Engels

Het onderzoek van Spit is niet alleen belangrijk voor kinderen die Nederlands als tweede taal leren, maar misschien ook voor kinderen met een taalontwikkelingsstoornis. En dan zijn er nog de lessen Engels. 'Steeds meer scholen beginnen al in de laagste klassen met Engelse les. Op dat moment worden kinderen zich bewust van de verschillen in taalsystemen. Met lessen grammatica zouden jonge leerlingen wellicht makkelijker een tweede of derde taal leren,' vertelt Spit. Maar zo ver is het nog niet. Het onderzoek van Spit heeft immers vooralsnog niet eenduidig aangetoond dat de lessen grammatica aanslaan. Of kleuters naast letters en cijfers ook taalregels gaan leren, blijft dus nog even de vraag.

Over Sybren Spit

Sybren Spit is docent Nederlandse taalkunde aan de Open Universiteit. Hij werkt sinds 2016 aan het PhD-project 'Meta-linguistisch bewustzijn in vroege (tweede) taalverwerving' aan de Universiteit van Amsterdam. Door KNAW werd hij gekozen als een van de 'Faces of Science'. Ook participeert Spit in het wetenschappelijk theaterprogramma ScienceBattle.