null Europees Hof voor de Rechten van de Mens beslist in zaak aangespannen door docent en student Open Universiteit

RW_MeetMatch_Home_16294_head_large.jpg
Europees Hof voor de Rechten van de Mens beslist in zaak aangespannen door docent en student Open Universiteit
Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) deed op dinsdag 2 december 2021 uitspraak in een zaak die was aangespannen door rechtenstudente Mienke de Wilde, met Derk Venema, verbonden aan de faculteit Rechtswetenschappen, als haar vertegenwoordiger. Het Hof besliste dat de godsdienst van De Wilde, het pastafarisme, geen godsdienst is. Venema: 'Uit deze beslissing blijkt dat de scheiding van kerk en staat in Europa nog steeds niet voltooid is, en de vrijheid van godsdienst niet voor iedereen geldt.'

Hoofdbedekking op rijbewijsfoto

De Wilde spande de rechtszaak aan omdat zij net als andere gelovigen wenste gebruik te maken van de uitzondering op het verbod op hoofdbedekking op haar rijbewijsfoto. In 2018 verloor zij de zaak, waarin de Raad van State uitspraak deed. Die besliste in het voordeel van de burgemeester van Nijmegen, die de godsdienst van De Wilde niet erkende, waardoor zij niet met haar godsdienstige hoofdbedekking, het vergiet, op haar rijbewijsfoto mocht staan. Terecht, volgens de Raad van State, omdat het pastafarisme niet serieus genoeg was om een echte religie te zijn. 

Geloofsernst

Als criterium voor religies hanteert het EHRM namelijk: ze moeten 'een zekere mate van begrijpelijkheid, serieusheid, samenhang en belang' hebben. Een religie die voornamelijk uit 'parodiërende geschriften' bestaat, voldoet daar volgens de Raad van State niet aan. De Raad van State geloofde ook niet dat De Wilde een serieuze gelovige is. Het EHRM ging mee in de opvatting van de Raad van State.

Uitspraak zorgwekkend

Venema noemt de uitspraak zorgwekkend: 'Uit deze beslissing blijkt dat de scheiding van kerk en staat in Europa nog steeds niet voltooid is, en de vrijheid van godsdienst niet voor iedereen geldt. Europese overheden mogen namelijk van het EHRM zelf beslissen, met het EHRM-criterium, welke religie wel in aanmerking komt voor speciale wettelijke privileges, uitzondering en faciliteiten, en welke niet. Om dat te bepalen mag een burgemeester of een rechter beslissen of iets een 'echte' godsdienst is of niet, terwijl zelfs theologen het nooit eens zijn geworden over een definitie van godsdienst. Nieuwe, kleine en 'rare' religies krijgen pas dezelfde rechten wanneer ze genoeg lijken op het traditionele beeld van een religie, zoals het christendom, het hindoeïsme en de islam. Dat is volgens mij een schending van de vrijheid van religie en van het recht op gelijke behandeling'. 

Blog NederlandRechtsstaat.nl

Venema en De Wilde schreven voor NederlandRechtsstaat.nl een blog over de rechtszaak: 'Humor, geloof en recht - een onmogelijke combinatie'.
Venema schreef eerder het essay 'Piety or ulterior motive: Legal assessment of belief authenticity of Pastafarians’, over het pastafarisme en geloofsernst. Het essay is gepubliceerd in het boek Migration and Religious Freedom. Essays on the interaction between religious duty and migration law (vanaf pagina 227).