De gezondheidsrisico’s van micro- en nanoplastics voor de mens

Van Belleghem werkt binnen het project nauw samen met onderzoekers Karen Smeets en Nelly Saenen van UHasselt, met onderzoeksgroepen van de universiteiten van Wageningen, Maastricht en Utrecht, het RIVM en TNO. Het onderzoek bouwt voort op het eerdere onderzoeksproject MOMENTUM 1.0.

Micro- en nanoplastics

Uit plastic materialen, textiel en rubberen banden kunnen kleine plastic deeltjes vrijkomen. Die deeltjes worden micro- en nanoplastic partikels (MNP's) genoemd. We vinden ze terug in onze leefomgeving, maar ook in ons lichaam. Er is echter nog maar weinig bekend over de mogelijke gezondheidsrisico’s.

Wat zijn de risico’s voor de mens?

Het project richt zich op het meten van MNP's in het menselijk lichaam en onderzoekt de effecten op ons afweersysteem en op het ontstaan van chronische ziekten. Binnen het brede consortium richt het onderzoek van de Open Universiteit/UHasselt zich op het onderzoeken van de opname van de plastic deeltjes met behulp van een cellijn die bestaat uit verschillende cellen die de functie van de dunne darm zo goed mogelijk nabootsen. Die cellijn wordt blootgesteld aan microplastics van verschillende vorm, grootte en samenstelling. Met geavanceerde microscopische technieken wordt bestudeerd hoe de deeltjes door de cellen worden opgenomen en of ze naar de andere kant van de cellijn worden getransloceerd.

Toxicologisch onderzoek

Daarnaast worden specifieke toxicologische analysemethoden ingezet om op een fundamenteel niveau te bestuderen welke effecten de verschillende deeltjes in cellen veroorzaken. Hierin gaat MOMENTUM 2.0 verder dan MOMENTUM 1.0 door niet alleen voor gestandaardiseerde maar ook voor verweerde (en dus meer realistische) microplastics de onderliggende moleculaire processen te bestuderen waardoor de schadelijke effecten ontstaan. De onderzoekers willen ook nagaan of ziekteverwekkers, zoals bacteriën of virussen, kunnen meeliften op MNP's en zo het menselijk lichaam kunnen binnendringen.

Impact op humane gezondheid verminderen

De verkregen kennis zal bijdragen aan een voorlopige risicoanalyse en oplossingsroutes om impact op de humane gezondheid te verminderen. Deze resultaten zijn belangrijk voor ons fundamentele begrip van de mogelijke schadelijkheid van microplastics. Daarnaast zullen de gegenereerde data over opname, translocatie en effecten worden gebruikt om met behulp van fysiologische modellen de effectieve blootstelling en effecten van microplastics bij mensen te bepalen, zodat een geïntegreerde risicobeoordeling kan worden ontwikkeld. Dit is op zijn beurt weer belangrijk voor het bedenken van nieuwe oplossingsrichtingen en het genereren van beleidsopties voor risicobeheer van microplastics, inclusief opties voor het vaststellen van risiconormen voor mens en milieu.

Samenwerkingspartners

MOMENTUM 2.0 wordt gefinancierd door ZonMW en is een vervolg op twee eerdere projecten rond microplastics, waar de Open Universiteit eveneens deel van uitmaakte. In dit vervolgproject, dat wordt getrokken door de Universiteit Utrecht, werken negen universiteiten samen waaronder de Open Universiteit. Ook twee medische centra, vier onderzoeksorganisaties en tien bedrijven nemen eraan deel.

Duurzaam samenwerkingsverband

Er wordt momenteel werk gemaakt om na MOMENTUM 2.0 een duurzaam samenwerkingsverband op te bouwen: het 'Nederlands Centrum voor Microplastics en Gezondheidsonderzoek en Innovatie' (MOMENTUM-NL). Binnen dit centrum komen alle nationale initiatieven samen. De partners zullen een gezamenlijke visie op onderzoek en innovatie vaststellen, wat de basis zal leggen voor langdurige wetenschappelijke, maatschappelijke en economische impact.