De narcotische moderniteit. Visies op drugs in cultuurwetenschappelijk perspectief, 1800-2015

Volgens de Franse filosoof Jacques Derrida leven we in de periode van de ‘narcotische moderniteit’. Niet alleen is er sinds 1850 wereldwijd een groeiende hoeveelheid nieuwe psychoactieve stoffen beschikbaar gekomen, van cocaïne tot heroïne; ook weerspiegelt en versterkt de negatieve visie op de luie, escapistische drugsgebruiker moderne waarden als productiviteit, zelfbeheersing en realiteitszin. Tegelijkertijd kent onze moderne cultuur een sterke fascinatie voor de wereld van de drugs, zoals niet alleen blijkt uit stijgende gebruikscijfers, maar ook uit verhalen, romans en autobiografieën, muziek, films en televisieseries over drugsgebruik en drugshandel.

De perceptie van drugs is sterk afhankelijk van waarde en waardering binnen een gegeven culturele en temporele context. Volgens Derrida kan men drugs met de dubbele betekenis van het concept pharmakon verbinden zoals dat door Plato werd gedefinieerd: ze vormen zowel een geneesmiddel, als een vergif. In de literatuur is deze spanning zichtbaar in het werk van schrijvers zoals Charles Baudelaire, Thomas De Quincey, Antonin Artaud en William Burroughs. In recente televisieseries (Narcos) en bestsellers (Don Winslow) over het criminele drugsmilieu staat vooral de demonisering van drugs (en de associatie daarvan met Latijns-Amerika) centraal.

In dit college onderzoeken we de historische achtergronden en literaire en audiovisuele verbeeldingen van onze moderne drugscultuur, alsmede de duidingen die hiervan zijn gegeven door verschillende cultuurwetenschappers. Hoe reisden drugs over de wereld en verspreidden zij zich over westerse en niet-westerse culturen? Welke achtergronden had de drugswetgeving die in de twintigste eeuw ontstond? Waarom zijn sommige psychoactieve stoffen verboden geraakt, terwijl andere legaal bleven als medicijn of recreatiemiddel - en welke fluctuaties zien we hierin? Wat is de postkoloniale achtergrond van deze handel in en legalisering van drugs? Hoe spelen bepaalde stereotypen rond het Oosten (cf. de opium uit de Oriënt) of het Westen (cf. de cocaïne uit Colombia) een rol in de culturele beeldvorming over drugs door de eeuwen heen? Welke stromingen en retorische kenmerken kunnen we onderscheiden in de culturele representaties van drugscultuur, en hoe is hiertussen de wisselwerking?

We zullen zien dat drugsgebruik, - handel en -bestrijding nadrukkelijk onderdeel zijn van een breder proces van globalisering, maar dat anderzijds de omgang met drugs ook verschillende nationale en lokale vormen aanneemt. We bestuderen deze verschillen en de culturele impact ervan aan de hand van toonaangevende theorieën, concepten en brongebruik van relevante cultuurwetenschappers.

Vervolgens passen studenten de verworven kennis toe in een eigen onderzoek, waarvoor ze zelfstandig, maar onder begeleiding van de docenten, origineel bronnenonderzoek verrichten. De onderzoeksresultaten worden gepresenteerd in mondelinge en schriftelijke vorm (een werkstuk, of een Engelstalige object biografie of story die kan worden geplaatst in het online Narcotic City Archive).

Leerdoelen
- Verwerven van kennis en inzicht in de geschiedenis en historiografie van drugsgebruik,- handel en -bestrijding als globaliseringsprocessen;
- Verwerven van kennis en inzicht in de culturele representaties van drugsgebruik, –handel en -bestrijding in literatuur, muziek en film;
- Verwerven van kennis en inzicht in gebruikte onderzoeksperspectieven, theorieën en concepten in het cultuurwetenschappelijk onderzoek naar drugs;
- Verdiepen van vaardigheid in het toepassen van deze onderzoeksperspectieven en theorieën in zelfstandig onderzoek;
- Verdiepen van vaardigheid in het opzetten en uitvoeren van zelfstandig onderzoek op basis van primaire bronnen;
- Verdiepen van vaardigheid in het schrijven van een overtuigend wetenschappelijk werkstuk;
- Verdiepen van vaardigheid in het mondeling presenteren van een overtuigend wetenschappelijk betoog.