Afgeschakeld of uitgeblust?!

Druk, druk, druk. We kennen het allemaal wel; van die werkweken waarin je alleen maar aan het rennen bent, veel deadlines hebt en de ene na de andere taak moet afronden. Als we dan thuis komen na één van die drukke dagen, eten we snel iets, ruimen de keuken op, handelen nog wat e-mails af, voordat we uitgeput op de bank ploffen om nog even wat Netflix te kijken. En zo blijven we maar doorgaan; druk bezig met ons werk, zonder de tijd te nemen om echt af te schakelen en uit te rusten. Studies tonen aan dat als werknemers niet de tijd nemen om goed te herstellen en af te schakelen na hun werk, dit leidt tot meer stress en gezondheidsklachten. Op langere termijn kan het zelfs leiden tot burn-out.

Wat kunnen we er aan doen?

Om te beginnen helpt het om na het werk je te richten op andere dingen dan je werk. Dus niet nog snel even je mail checken of wat laatste telefoontjes plegen, maar echt je even richten op heel iets anders. Studies tonen bijvoorbeeld aan dat activiteiten waarbij je actief aan de slag moet heel goed zijn voor een hoge mate van herstel na het werk. Sporten is bijvoorbeeld een van de meest effectieve methoden. Tijdens het sporten ben je vaak zo afgeleid dat er helemaal geen tijd is om te denken aan je werk. Bovendien komen er tijdens het sporten o.a. de hormonen serotonine en dopamine vrij, die er ook aan bijdragen dat we ons prettiger voelen. Tv kijken is dan juist weer een activiteit die niet zo de voorkeur heeft, omdat het een heel passieve activiteit is die het lastiger maakt om echt af te schakelen. Tijdens het tv kijken blijf je misschien wel piekeren over de deadlines van de volgende werkdag en daardoor kom je natuurlijk niet tot rust.

Loskomen van het werk

Mocht je niet zo’n actieve sporter zijn, dan zijn er gelukkig ook nog andere mogelijkheden. Het kernbegrip om goed te kunnen herstellen en af te schakelen na het werk is 'psychological detachment'. Hiermee bedoelen we de mate waarin een persoon zich als het ware psychologisch kan loskoppelen van het werk; eigenlijk dus het proces van afschakelen en stoppen met piekeren over je werk. Dit kun je natuurlijk ook bereiken door andersoortige activiteiten te ondernemen.

Bewust stil staan

Een onderwerp dat de laatste jaren meer en meer aandacht heeft gekregen, zowel in de media als ook in de wetenschap, is mindfulness. Kort gezegd gaat het er bij mindfulness om dat je bewust stilstaat bij de dingen die je ervaart, dat je alles met aandacht doet. Oorspronkelijk stamt het uit het Boeddhisme en het is een manier om te kunnen omgaan met stress door bijvoorbeeld meditatieoefeningen. Jon Kabat-Zinn is een wetenschapper die veel onderzoek gedaan heeft naar effecten van mindfulness. Zo heeft hij ook zijn Mindfulness Based Stress Reduction (MBSR) programma ontwikkeld, dat o.a. gebruikt wordt door artsen en psychotherapeuten bij bijvoorbeeld pijn- of stressgerelateerde klachten. Het MBSR programma is een vorm van groepstherapie waarbij verschillende meditatie- en yogaoefeningen aan bod komen.

Hoe voorkom je dat je uitgeblust raakt?

Elementen uit het MBSR programma zijn eenvoudig te implementeren in het dagelijks leven en er zijn talloze websites, video’s en apps ontwikkeld die gebruikt kunnen worden om korte mindfulness oefeningen te doen. Mocht je er nog geen ervaring mee hebben, dan is het zeker de moeite waard om eens uit te proberen. Oefeningen duren vaak slechts een minuut of tien en het kan een mooie manier zijn om makkelijker te leren afschakelen na al die drukke werkdagen.

Alicia Walkowiak, universitair docent

Heerlen, maart 2018