Ziek zijn en toch gaan werken. Waarom doen werknemers dat?
Presenteïsme: motivaties meten
Van Waeyenberg voerde vier studies uit naar de motivaties die werknemers hebben om ook al zijn ze ziek, toch te gaan werken. In het vakgebied wordt dat gedrag 'presenteïsme' genoemd. Om dat te doen ontwikkelde en testte hij een instrument om die motivaties te meten. In zijn studies stelde hij vast dat vrijwillig presenteïsme samengaat met meer bevlogenheid, een hoge betrokkenheid, en minder burnout. Onvrijwillige presenteïsme, zoals gaan werken uit baanonzekerheid, daarentegen gaat samen met lage betrokkenheid en meer burnout. Ook bijvoorbeeld het ontbreken van een vervanger zet medewerkers ertoe aan om te gaan werken ook al zijn ze ziek.
Presenteïsme uiteindelijk altijd een kostenpost
Op zich lijkt het mooi dat wie vrijwillig komt werken bij ziekte initieel meer bevlogenheid en minder burnout ervaart. Echter, toch moeten er ook negatieve gevolgen worden opgemerkt. Zo vergt presenteïsme – vrijwillig of niet – energie waardoor het op den duur toch ten koste van het welzijn gaat en alsnog kan leiden tot burnout. Het onderzoeker concludeert dan ook dat presenteïsme een belangrijke kostenpost is voor individuen, organisaties en de maatschappij.
Gevolgen voor verzuimbeleid
Kennis over het onderscheid tussen de twee soorten van presenteïsme, is van belang bij het opstellen van een verzuimbeleid. Dat beleid is er vaak op gericht om het verzuim zo laag mogelijk te houden. Maar dat kan juist leiden tot meer onvrijwillig presenteïsme en uiteindelijk meer burnout. Het onderzoek van van Waeyenberg laat zien hoe belangrijk het is om een uitgebalanceerd beleid te maken. Zo kan een beleid gericht op het zorgen voor vervangers van werknemers bij ziekte uiteindelijk leiden tot minder onvrijwillig presenteïsme. Tegelijkertijd draagt dit bij aan een positievere houding van de werknemer ten opzichte van het bedrijf, maar moet goed bewaakt worden dat dit niet net vrijwillig presenteïsme aanwakkert en zo subtielere schadelijke effecten genereert.
Het onderzoek Why do employees attend work sick? The assessment and relevance of opposite presenteeism motivations van Thomas van Waeyenberg is in Open Access gepubliceerd in het Journal of Occupational and Organizational Psychology.
