Oorlogsgedichten

'Veel dichters hebben over de oorlog geschreven, maar er is nooit onderzocht om hoeveel oorlogsgedichten het daadwerkelijk gaat en in welke jaren ze zijn gepubliceerd', aldus de kersverse 63-jarige doctor. 'In die lacune heb ik willen voorzien. Ik wilde bovendien graag weten op welke manier de oorlog in de poëzie heeft doorgewerkt.' Hoewel Vonhögen zich bij haar onderzoek beperkte tot dichters die in toonaangevende bloemlezingen zijn vermeld, vond ze een corpus van een kleine drieduizend gedichten, gepubliceerd tussen 1940 en 2005, de periode die haar onderzoek bestrijkt. 'Dat was het kwantitatieve deel van mijn onderzoek. In het tweede deel heb ik de verschillende wijzen van verwerking van de oorlog bekeken en kwam ik tot een indeling van de gedichten in categorieën als tijdgedichten, herdenkingspoëzie, herinneringspoëzie, gedichten over slachtoffers en een tot dusver onderbelicht type oorlogsgedichten, de fotogedichten. Duidelijk werd dat de Tweede Wereldoorlog nooit overgaat: ze ligt verankerd in onze poëzie.'

Archieven

Liesbeth Vonhögen is een echt cultuurmens. Met name de poëzie heeft haar hart gestolen. Het begon allemaal in de archieven van het Regionaal Historisch Centrum Limburg, waar Liesbeth begin jaren ’90 als medewerker actief was. 'Mij werd gevraagd een inventarisatie te maken van de archieven van schrijver Mathias Kemp en diens broer, de dichter Pierre Kemp. Al het materiaal zat in bananendozen opgeborgen. Omdat ik graag opruim, ging ik enthousiast aan de slag', zegt ze lachend. 'Ik vond het een uitdaging om orde aan te brengen in die wirwar van brieven, foto’s, notities, kladblaadjes met enkele dichtregels, et cetera. Mijn liefde voor poëzie werd hier aangewakkerd.'

Cultuurwetenschappen

Liesbeth bleef ook daarna actief in het cultuurdomein. Zo was ze onder meer tien jaar lang gids in het Bonnefantenmuseum in Maastricht en verzorgde ze rondleidingen door de stad. Bovendien studeerde ze van 2002 tot 2007 Cultuurwetenschappen aan de Open Universiteit. 'Deze opleiding rondde ik af met de scriptie 'De gedachte God. Romantische echo’s in gedichten van Gerard Reve'. En in 2011 ben ik begonnen aan mijn proefschrift. In december 2017 heb ik het proefschrift verdedigd. Dit is nu in boekvorm verschenen bij uitgeverij Verloren in Hilversum, iets waar ik trots op ben.'

Toekomst

Heeft Liesbeth nog plannen voor de toekomst? 'Zeker! Bij het verdedigen van mijn proefschrift werd me al gevraagd of ik artikelen wilde gaan schrijven over bepaalde dichters. En ik dacht ‘natuurlijk, waarom niet?’. Ook is me gevraagd om recensies te schrijven voor de Poëziekrant. Iets wat ik graag wil gaan proberen. Ik kan dit werk mooi combineren met de tijd en zorg die ik besteed aan mijn vier kleinkinderen. Het is toch een voorrecht als je in die positie verkeert?'

Nu alles voorbij is begint wat voorbij is opnieuw. De doorwerking van de Tweede Wereldoorlog in de Nederlandse poëzie is als boek onder meer verkrijgbaar bij uitgeverij Verloren. Op deze site is ook het onderzoekscorpus te vinden.

Wat schrijft het online tijdschrift Neerlandistiek over het proefschrift van Liesbeth Vonhögen?

Liesbeth Vonhögen