Afvalmanagement in Indonesië verbeteren

Dit onderzoek werd uitgevoerd in het kader van de Publiek-Private Samenwerking Afval en Circulaire Economie Indonesië - Nederland ondersteund door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). De Open Universiteit is partner voor activiteiten die gericht zijn op de overdracht van kennis.

MOOC over zwerfafval op zee

In 2015 startte de Open Universiteit met een Massive Open Online Course (MOOC) over zwerfafval op zee. Deze gratis online cursus werd in een aantal talen beschikbaar gesteld en was over de hele wereld te volgen. Doel van de cursus is bewustwording van het probleem van zwerfafval en het bevorderen van lokale initiatieven voor de aanpak hiervan. In 2017 werd door deelnemers van de MOOC het Indonesian Waste Platform (IWP) opgericht. Het groeide uit tot een sterk netwerk van belangrijke stakeholders op het gebied van afvalmanagement, met name op het eiland Flores. Ondanks lokale initiatieven, zoals die van IWP, is het beheer van afval op het eiland Flores ontoereikend en niet voorbereid op de verwachte stijging van het toerisme in met name Labuan Bajo en omliggende eilanden waaronder Komodo eiland, beroemd vanwege de komodovaranen, hagedissen tot wel drie meter lang, die er te bewonderen zijn.

Hans: 'Flores is een groot en dunbevolkt eiland met weinig infrastructuur. De bevolking leeft voor het grootste deel in dorpen op het platteland en 10% woont op de kleinere eilanden voor de kust. Dat maakt het moeilijk om deze mensen te bereiken. Bovendien werken de acht regencies niet samen waardoor de schaal voor de verwerking en recycling van afval ontbreekt. De mensen moeten daarom grotendeels maar zelf zorgen voor een oplossing en dat betekent dat het ergens wordt weggegooid, begraven of verbrand. Een positief punt is dat de plattelandsbevolking veel varkens houdt waardoor het grootste deel van het organisch afval kan worden gebruikt als voeding voor de varkens.'

Bezoek aan Flores

Op verzoek van IWP bezochten Hans en Ansje onlangs het eiland om de situatie rondom afvalmanagement met alle stakeholders verder in kaart te brengen en te analyseren. 'Samen met een team van experts hebben we de mogelijkheden om de inzameling en verwerking van (plastic) afval te verbeteren geanalyseerd.' De onderzoekers concludeerden dat er een grote behoefte is aan samenwerking tussen de regencies van Flores zodat er een betere technische, financiële en organisatorische basis ontstaat rond afval.

In het kader van het onderzoek gaven zij ook een training-on-the-job aan junior experts en onderzoekers van twee Indonesische universiteiten en van de Nederlandse ambassade. Daarnaast werden drie workshops rond dit thema gehouden waarin zo’n honderdvijftig betrokken ambtenaren en NGO's participeerden. Ansje: 'Ook zij zullen de kennis nu weer samen verder verspreiden. Kennisoverdracht en de kracht van netwerken is zeer belangrijk. En het is natuurlijk prachtig dat dit voortkomt uit onze eigen MOOC die we zelf hebben ontwikkeld. We zijn er enorm trots op dat we door al ons werk de wereld zo mee in actie kunnen krijgen om milieuproblemen aan te pakken.'

Adviezen

Naast workshops en trainingen hebben Hans en Ansje ook in kaart gebracht wat nodig is om het afvalmanagement te verbeteren. Ze hebben een rapport opgesteld, waarin een aantal belangrijke adviezen zijn opgenomen. Hans: 'We hebben aangedrongen op een verdeling van het eiland in drie regio’s (West, Midden en Oost). Die regio’s kunnen dan samenwerken om de inzameling op te pakken en een centrale plek op te zetten voor een goed uitgeruste stortplaats, met faciliteiten voor composteren en recycling. We hebben speciaal aandacht gegeven aan de inzameling in het slecht ontsloten platteland. Er moet een netwerk van locaties worden opgezet zodat iedereen binnen een straal van 500 meter afval in containers kan inleveren. We hebben de hele keten van inzameling en verwerking/recycling doorgerekend en het blijkt dat dit ook voor de allerarmsten betaalbaar is of zelfs gratis kan worden aangeboden.'

Lees het rapport 'Situation analyses Flores'.

Promotie Hans Breukelman

Dit onderzoek hangt nauw samen met het promotieonderzoek van Hans. Hij onderzocht waarom het moeilijk is voor overheden in ontwikkelingslanden om alle huishoudens, in zowel de steden als daarbuiten, te bedienen met een goede en regelmatige inzameling van hun dagelijks afval. Hij maakte hierbij gebruik van systeemdynamica en bracht de variabalen die een rol spelen in ontwikkelingslanden in kaart.

Op vrijdag 9 mei 2025 om 16.00 uur verdedigt hij zijn proefschrift 'Causes of deficient waste collection in developing countries - trivial made plausible' aan de Open Universiteit in Heerlen. De promotie is live te volgen via ou.nl/live.